Category Archive : Uncategorized

Neytendasamtökin sjá sig knúin að vara fólk við að eiga viðskipti við bílaleiguna CC bílaleiga (City Car Rental).

CC bílaleiga hefur sex sinnum tapað málum sem neytendur hafa lagt fyrir kærunefnd vöru- og þjónustukaupa og í öllum tilfellum neitar bílaleigan að hlíta niðurstöðunni. Neytendur sitja eftir með sárt ennið enda um töluverðar upphæðir að ræða auk þess sem ágreiningur við bílaleigu kemur niður á upplifun ferðamanna. Þá hefur bílaleigan Nordic Car Rental, sem er í eigu sömu aðila, tapað einu máli fyrir kærunefndinni og ekki orðið við kröfum neytanda um bætur. Af þeim 15 málum þar sem seljandi neitar að verða við úrskurði nefndarinnar á CC bílaleiga sex mál og Nordic Car Rental eitt mál. Þetta er Íslandsmet sem ekkert fyrirtæki vill eiga. Neytendasamtökin hafa ítrekað óskað eftir því að bílaleigurnar hlíti úrskurðum kærunefndarinnar, en án árangurs. Því sjá Neytendasamtökin sig knúin til að vara við viðskiptum við bílaleigurnar og hvetja ferðaþjónustuaðila sem vandir eru að virðingu sinni til að gera slíkt hið sama.

Háar upphæðir í húfi

Kvartanir neytenda gegn bílaleigunni eru fjölbreyttar og varða gjarnan háar upphæðir. Hæsta krafan er upp á 1.600.000 kr. Þegar bílaleigubíll bilar eða tjón verður á bíl geta neytendur staðið frammi fyrir því að greiða reikning án þess að hafa nokkra yfirsýn yfir málið. Heiðvirðar bílaleigur gera upp málin og endurgreiða ofgreiddar upphæðir, til dæmis ef í ljós kemur að viðgerðarkostnaður er lægri en áætlað var eða ef tjón/bilun er ekki neytanda að kenna. CC bílaleiga hefur hins vegar annan háttinn á.

Mál 24/2023
Kúpling bilar á öðrum degi og er bílaleigunni gert viðvart. Var neytanda gert að greiða áætlaðan viðgerðarkostnað, dráttarkostnað og einhvers konar umsýslugjald (damaged vehicle administration fee). Neytandi krafðist endurgreiðslu á öllum kostnaði enda bæri hann ekki ábyrgð á því að kúplingin hefði bilað. Bílaleigan gat ekki lagt fram gögn sem sýndu fram á kostnað við viðgerð, að viðgerð hefði yfirhöfuð farið fram, né hvenær kúplingu hafði síðast verið skipt út. Var CC bílaleigu gert að endurgreiða kostnað vegna viðgerðar og dráttarbíls, alls 283.500 kr.

Mál 106/ 2022
Neytandi leigði bíl sem keyrður var 232.000 km og þegar stillt var á vetrarstillingu á fimmta degi bilaði bíllinn. Bílaleigan innheimti dráttarkostnað, gjald vegna viðgerðar, umsýslugjald og sekt þar sem bíllinn átti að hafa keyrt á lokuðum vegi. Nam upphæðin 10.782 evrur eða 1.600.000 kr. Í niðurstöðu nefndarinnar segir að bílaleigan hafi ekki sýnt fram á að neytandi hafi valdið tjóni á bifreiðinni né að hann hafi keyrt á lokum vegi. Var bílaleigunni því gert að endurgreiða neytandanum allan kostnað eða 1.600.000 kr.

Mál 78/2022
Dekk springur á bílaleigubíl og lendir neytandi í miklum vandræðum með að losa dekkið af þar sem allir felguboltar hafi verið orðnir mjög slitnir. Hafi hann verið neyddur til að kaupa aðstoð af vegaþjónustu fyrirtækisins auk nýs dekks. Nefndin taldi neytanda eiga rétt á endurgreiðslu vegna vegaþjónustunnar enda hafi hún verið innifalin í samningi en neytandi beri kostnað vegna nýs dekks. Bar leigunni að greiða neytanda 71.300 kr.

Mál 21/2022
Nefndin féllst á kröfu neytanda um endurgreiðslu að fjárhæð 73.900 kr. Neytandi hafði kvartað yfir lélegu ástandi á bifreiðinni strax í upphafi en ekki fengið nein viðbrögð. Á fimmta degi skaust steinn í framrúðu og myndaði sprungu og greiddi neytandi 132.000 kr. í tryggingargjald vegna eigin ábyrgðar. Síðar gjaldfærði bílaleigan rúmar 74.000 kr. af kreditkorti neytandans til viðbótar. Nefndin taldi bílaleiguna ekki hafa sýnt fram á umfang hins fjárhagslega tjóns og gerði henni að endurgreiða neytandanum 73.900 kr.

Mál 117/2021
Nefndin komst að þeirri niðurstöðu að bílaleigan ætti að endurgreiða neytanda 215.000 kr. vegna dráttarþjónustu á biluðum bílaleigubíl. Bíllinn var við afhendingu keyrður 200.000 km. og bilaði eftir 100 km akstur.

Mál 113/2020
Neytandi afbókaði bílaleigubíl með tveggja mánaða fyrirvara en var þó látinn greiða fullt verð fyrir bílinn. Kærunefndin taldi neytandann eiga rétt á 75% endurgreiðslu að upphæð 166.500 kr. Það væri í samræmi við skilmála um afbókun sem væru mjög skýrir.

Mál 65/2021 varðar Nordic Car rental í eigu sömu aðilaNeytandi tekur bíl á leigu sem bilar á fjórða degi. Bílaleigan lætur draga bílinn á verkstæði og tók viðgerðin einn dag. Bílaleigan útvegaði hvorki nýjan bíl né gistingu á meðan á viðgerð stóð. Nefndin komst að þeirri niðurstöðu að neytandinn ætti rétt á endurgreiðslu að upphæð 55.000 kr. þar sem hann hafði ekki haft afnot af bifreiðinni í einn dag og hefði þurft að útvega sér gistingu.

Hunsa ítrekað úrskurði

Samtals hafa CC bílaleiga og Nordic Car Rental hafnað kröfum neytenda að fjárhæð 2.465.200 kr. þrátt fyrir að kærunefnd hafi úrskurðað neytendum í hag. Neytendasamtökin líta það alvarlegum augum að fyrirtæki hunsi ítrekað niðurstöður kærunefndarinnar og verði ekki við réttmætum kröfum neytenda. Samtökin hafa sent ábendingu á Samgöngustofu og farið fram á að starfshættir fyrirtækisins verði skoðaðir.

Neytendur sem lenda í ágreiningi við bílaleigur eru gjarnan erlendir ferðamenn og flest mál berast í gegnum evrópsku neytendaaðstoðina á Íslandi, sem Neytendasamtökin hýsa, sjá ECC. Því fer fjarri að allir ferðamenn sem lenda í ágreiningi við seljendur hér á landi leiti réttar sín fyrir kærunefndinni, sér í lagi ef ekki er um að ræða háar upphæðir. Fjöldi kærumála gegn CC bílaleigu segir því ákveðna sögu.

Í ljósi þess að CC bílaleiga unir aldrei niðurstöðu nefndarinnar og virðist standa á sama að lenda ítrekað í skammarkróknum, má spyrja hvort það sé fyrirhafnarinnar virði að leggja fram kæru gagnvart fyrirtækinu. Vissulega geta neytendur farið með mál fyrir dómsstóla en það svarar sjaldnast kostnaði. Neytendasamtökin vara því neytendur við að eiga viðskipti við CC bílaleigu og Nordic Car Rental þar sem eina úrræðið, ef til ágreinings kemur, er dómstólaleið og hún er alls ekki öllum fær.

Skammarkrókurinn

Kærunefnd vöru- og þjónustukaupa er lögbundin kærunefnd sem úrskurðar í ágreiningsmálum milli neytenda og seljenda um flestar gerðir samninga vegna kaupa á vöru eða þjónustu. Langflest fyrirtæki una úrskurði nefndarinnar.

Neytendasamtökin halda lista yfir fyrirtæki sem neita að verða við niðurstöðu kærunefndarinnar og af 15 málum þar sem svo háttar, á CC bílaleiga sex og Nordic Car eitt.

Hér má sjá lista yfir fyrirtæki sem eru í skammarkróknum.

Á svörtum föstudegi má gjarnan finna ýmis heillandi boð á ótrúlegum verðum. Þó eru ekki öll tilboð jafngóð og við fyrstu sýn. Við höfum tekið saman sjö gagnleg ráð sem gott er að hafa í huga ef þú ætlar að nýta þér tilboð í tilefni dagsins.

  1. Nýi hárblásarinn á ekki að gefa upp öndina fljótt

Hvort sem það er svartur föstudagur, eða einhver annar dagur, að þá átt þú skilið að fá vöru sem endist. Í Evrópu er til staðar regluverk sem vernda neytendur – þótt vara sé á afslætti! Þetta þýðir að ef hárblásarinn, eða einhver önnur vara, reynist gölluð að þá getur þú farið fram á nýja vöru eða endurgreiðslu að lágmarki innan 2 ára frá kaupum.

  1. Kaup á netinu veita rýmri skilafrest

Þegar neytandi kaupir vöru á netinu að þá hefur hann ekki þann kost að skoða vöru í eigin persónu áður en hann kaupir hana. Hvort sem það eru nýjar buxur eða heyrnartól, getur verið erfitt að hitta á vöru sem smellpassar þér. Til að einfalda málið að þá hefur þú rétt til að hætta við kaup innan 14 daga án þess að þurfa að tilgreina ástæðuna. Við mælum með að senda slíka tilkynningu skriflega til seljanda, svo sem með tölvupósti. Mikilvægt er þó að hafa í huga að þessi réttur er ekki án undantekninga og tekur m.a. ekki til sérsniðna vara, vara sem kosta undir ákveðnu lágmarki.

  1. Ábyrg netverslun býður viðskiptavinum sínum gjarnan mismunandi greiðsluleiðir.

Netverslanir hafa það frelsi að ákveða hvernig þær taka við greiðslum. Það er á ábyrgð þeirra að upplýsa neytendur um hvaða greiðslumöguleikar standa til boða áður en gengið er frá pöntunum. Gjalda ætti varhug við netverslunum sem taka eingöngu við einni útgáfu af fyrirframgreiðslu.

  1. Notaðu kreditkort: Gjarnan má sækja um endurkröfu á óheimiluðum kreditkortafærslum

Þótt svartur föstudagur kunni að fela í sér kostakjör á vörum, að þá getur honum einnig fylgt netsvind. Eitt mikilvægt ráð til að tryggja öryggi þitt eftir fremsta megni: borgaðu með kreditkorti. Greiðslur með kreditkortum geta veitt þér færi til að hætta við ólögmæta skuldfærslu á kortinu. Ef upp koma vandamál er gott að byrja á að hafa samband við seljandann, en ef þér tekst ekki að leysa málið og þú kannast ekki við að hafa heimilað skuldfærslu skaltu leita til viðskiptabanka þíns og leggja fram endurkröfubeiðni.

  1. Of gott til að vera satt: Gættu varhug á sérstaklega ódýrum varningi

Hefur þú rekist á netverslun sem auglýsir vörur á ótrúlega lágu verði, þar sem hægt er að velja alla regnbogans liti og/eða útfærslur? Birtast mögulega sprettigluggar hvert sem þú ferð um á netinu sem kveða á um að þessi afsláttur sé bara í boði tímabundið eða fáar vörur eftir? Þá gæti verið um svokallað „dropshipping“ að ræða. Það þýðir að vefsíðan „áframsendi“ pöntunina til seljanda sem staðsettur er mögulega í Austurlöndum þar sem gæðakröfur og regluverk er takmarkað.

  1. Netverslanir nota „nánast uppselt“ til að þrýsta á þig

Það er algengt bragð sem margar netverslanir nota, skilaboð eins og „alveg að seljast upp“, „tíu aðrir viðskiptavinir eru með þessa vöru í körfunni“ eða „aðeins 3 eintök eftir“. Þessar markaðsbrellur kallast gjarnan hluti af hulduhönnun sem eru gerðar til að hafa áhrif og þrýsta á þig að ganga hratt frá kaupum. En er tilboð raunverulega eins gott og það hljómar ef þú hefur ekki tíma til að hugsa þig um? Við hvetjum neytendur til að hafa þessar markaðsbrellur í huga og ekki láta þær þrýsta sér í að kaupa í óðagoti. Ef vara er raunverulega uppseld hafðu þá í huga að það kunna að vera til aðrar staðkvæmdarvörur, jafnvel á hagstæðara verði, annarstaðar.

  1. Haltu þig í „Zen-inu“ og hugsaðu um umhverfið

Lokaráð okkar kann að vera nokkuð sjálfgefið, en mikilvægi þess er mikið. Svartur föstudagur er gjarnan talinn dagur ofgnóttar, sóunar og aukins kolefnisfótspors. Með öðrum orðum er þessi dagur líka svartur fyrir umhverfið. Því leggjum við til eftirfarandi: Hver vara sem helst á lager er sigur fyrir umhverfið og jafnframt veskið þitt.

Í gær fagnaði hýsingaraðili ECC á Íslandi, Neytendasamtökin, 70 ára afmæli sínu.

Samtökin voru formlega stofnuð á fjölmennum fundi þann 23. mars 1953 þar sem lög samtakanna voru samþykkt og 25 manna stjórn skipuð.

Í janúar 2003 gerðu Neytendasamtökin samning við Viðskiptaráðuneytið um hýsingu á EEJ sem var forveri ECC. Þannig hafa samtökin hýst Evrópsku neytendaaðstoðina í rúmlega 20 ár.

Í tilefni afmælisins var Lilju Alfreðsdóttur ráðherra boðið í heimsókn á skrifstofu okkar að Guðrúnartúni.

(Lilja Alfreðsdóttir ráðherra neytendamála og Breki Karlsson formaður Neytendasamtakanna)

Þá bauð forseti Íslands, Guðni Th. Jóhannesson,  til móttöku á Bessastöðum í tilefni afmælisins.

(Einar Bjarni Einarsson lögfræðingur hjá ECC á Íslandi, Guðni Th. Jóhannesson forseti Íslands og Ívar Halldórsson stjórnandi ECC á Íslandi)

Þar gafst okkur færi á að kynna ECC á Íslandi sem og að ræða um réttarstöðu neytenda innan Evrópu.

ECC á íslandi óska Neytendasamtökunum hjartanlega til hamingju með stórafmælið og þökkum afar farsælt samstarf síðustu 20 ár.

On 15 March we celebrate World Consumer Rights Day. For the occasion, the European Consumer Centres Network shares five smart tips for the next time you buy online.

1. ‘Buy now, Pay Later’ is not always a good idea

More and more online shops are offering „buy now, pay later“ (BNPL) plans as a payment option. This mean you buy and receive what you have ordered first – and pay after. BNPL has some advantages. It allows you to try out a product before you make your decision on if you want to keep it. Do you send back your order? Then you don’t have to wait for the refund, as you never made any payment.

However, it’s good to be aware of the disadvantages of this payment option, too. ‘Buy now, pay later’ smoothly merges the payment methods of invoicing and paying in instalments. This means BNPL often takes the form of a loan agreements, which bears risks. If paying later is the only way you can afford a purchase, it may be best to keep your distance and avoid the unintentional accumulation of debt. Also be aware that you may have to pay additional fees if you do not make your payment in time.

2. Don’t be fooled by dark patterns

Dark patterns are marketing tricks designed to manipulate us and persuade us to buy a product. Think of ‘limited offers’ that only offer you a certain discount if you make the purchase right now. Being aware of these marketing tricks can help relieve some of the pressure you may feel. Our advice: take your time and compare prices and products before making a decision.

3. Double-lock your mobile wallet

The COVID-19 pandemic has caused a veritable boom in contactless payments. More and more consumers use mobile wallets: smartphone apps that allow us to store bank and credit cards, travel tickets, membership data and more in one digital place. These mobile wallets are generally considered secure. They encrypt your data and cannot be accessed by traders or other people. But as your wallet stores a lot of sensitive data, it is still a good idea to protect it with two-factor authentication or an additional password.

4. Consider using a credit card

Did your order fail to arrive or do you suspect an online shop is a fraud? Contact your credit card provider and ask for a chargeback. Credit card chargeback procedures will often allow you to cancel your payment. Do note: you will need to prove that you have attempted to clarify the situation with the trader first.

5. Set up a price-drop alert

Some shops raise prices ahead of promotion days like Black Friday, only the lower them again and market them as discounts. Are you saving up to buy something? Then watch and compare prices throughout the year or use an online tool that set up a price-alert for a certain product.

Further information can be found on our ECC-Net website, www.eccnet.eu

Nú í janúar eru 20 ár síðan Neytendasamtökin tóku við rekstri Evrópsku neytendaaðstoðarinnar (e. European Consumer Centre) á Íslandi með samningi við Viðskiptaráðuneytið. Evrópska neytendaaðstoðin aðstoðar neytendur sem eiga í deilum við seljendur yfir landamæri innan Evrópusambandsins, Noregs og Íslands. Aðstoðin er ókeypis og felst meðal annars í ráðgjöf, upplýsingagjöf og milligöngu, ef á þarf að halda.

Aukið traust í viðskiptum
Í hverju landi fyrir sig er rekin sjálfstæð neytendaaðstoð sem saman mynda net miðstöðva (e. ECC-Net) sem leiðbeina neytendum um rétt sinn og hjálpa til við að leysa ágreining. Til dæmis gæti evrópskur ferðalangur sem er ósáttur við viðskipti sín við íslenska bílaleigu leitað til aðstoðarinnar í sínu heimalandi sem síðan hefur samband við aðstoðina á Íslandi. Neytandi frá Íslandi sem kaupir gallaða vöru eða þjónustu á Spáni getur að sama skapi haft samband við Evrópsku neytendaaðstoðina á Íslandi, á íslensku. ECC-Netin vinna saman að lausn mála og tryggja að fjarlægð frá seljanda og tungumálaörðugleikar komi ekki í veg fyrir að neytendur geti sótt rétt sinn gagnvart seljendum sem brjóta á þeim. Með því er skapað traust á millilandaviðskiptum.

Evrópska neytendaaðstoðin á Íslandi
Málum sem koma á borð Evrópsku neytendaaðstoðarinnar á Íslandi fjölgar jafnt og þétt með aukinni árvekni neytenda. Á fyrsta starfsári Evrópsku neytendaaðstoðarinnar á Íslandi bárust 7 mál samanborið við 304 mál árið 2022. Þar af leituðu 173 Íslendingar sér aðstoðar vegna seljenda í Evrópu og 131 Evrópubúar vegna íslenskra seljenda. Starfsfólk aðstoðarinnar er í góðu samstarfi við eftirlitsaðila, stjórnvöld og neytendasamtök í Evrópu til að tryggja hag og rétt neytenda.

Í ljósi vaxandi verðbólgu, vöruskorts og hækkandi orkuverðs þá má gera ráð fyrir því að Black Friday hafi nokkur áhrif á neytendur þetta árið.

En gætið varhug, stundum eru slagorð líkt og „besti díllinn“ gerð til að blekkja neytendur og koma jafnvel frá fölsum vefverslunum sem eru í rauninni ekki starfandi. Hvatning þar sem fram kemur að einungis x vörur séu eftir á þessu verði er algeng leið til að setja þrýsting á neytendur til að ganga frá kaupum.

ECC-Netið hefur tekið saman fimm ráð sem ættu að hjálpa neytendum að vera öryggir og vel undirbúnir fyrir Black Friday og Cyber Monday.

1. Kannaðu hvort að netverslunin sé örugg og lögleg

Áður en þú verslar á netinu skaltu skoða vefsíðuna vel. Vertu viss um að skoða vel smáa letrið, upplýsingar um seljandann og skilmála.

  • Eru þessar upplýsingar aðgengilegar og fullkláraðar?
  • Er raunverulegt heimilisfang seljanda gefið upp og er það áreiðanlegt? Ekki hika við að skoða heimilisfangið með því að nýta þér kortaþjónustur á netinu (t.d. google maps).
  • Prófaðu að hringja í símanúmer verslunarinnar sem er gefið upp. Sjáðu hvort það sé einhver sem svarar símanum.
  • Skoðaðu umsagnir um vefsíðuna til að sjá hvort aðrir notendur hafi lent í einhverjum vandræðum við kaup á vefsíðunni – sem og hvort einhverjir skrifa jákvæðar umsagnir.

2. Kannaðu hvort þetta sé raunverulegt tilboð

Á meðan tilboðsdögum stendur þá ætti bæði að sjást upphaflegt verð sem og afsláttarverð. Í mörgum aðildarríkjum Evrópusambandsins þá ætti uppgefið upphaflegt verð að vera lægsta verð vörunnar á síðustu 30 dögum. Hér á Íslandi hefur sú lagabreyting ekki átt sér stað – en fyrirtækjum ber að sýna fram á að hafa selt vöruna á hinu upphaflega verði áður en hún var lækkuð.

Þá er einnig vert að gera verðsamanburð hjá öðrum verslunum til að sjá hvort að tilboðsverðið sé eins hagstætt og það lítur út fyrir að vera.

3. Ekki láta undan þrýstingi

20 aðrir eru að skoða þessa vöru núna“ eða „Aðeins þrjár vörur eftir á þessu verði“: Margar vefsíður, smáforrit, samfélagsmiðlar og jafnvel leitarvélar nýta sér svokallað „dark pattern“ til að setja þrýsting á neytendur.

Sumar verslanir reyna jafnvel að hafa áhrif á kauphegðun með skeiðklukku sem telur niður, eða með „skammartakka“ með textum eins og „Nei, ég er kjáni og vill ekki græða með 20% afslætti“.

Þú gætir þurft að hafa sterkar taugar, en á endanum verður þú líklegast fegin/n að hafa ekki látið undan þrýstingnum.

4. Veldu örugga greiðslumáta

  • Ef þú verslar á netinu, gættu þess að nota örugga nettengingu.
  • Vertu viss um að vefslóðin byrji á „https“ og að „lokaður hengilás“- merkið birtist hjá slóðinni.

  • Ekki vista banka-/kortaupplýsingar þínar á símanum þínum, tölvunni eða á vefsíðum.
  • Stilltu hámarksgreiðslu fyrir hverja færslu á kreditkortinu þínu.
  • Forðastu að greiða með bankamillifærslum.

5. Nýttu þér rétt þinn ef eitthvað fer úrskeiðis

Ef þú kaupir vöru af íslenskum seljanda (eða öðrum sem staðsettur er innan Evrópusambandsins) að þá eru til staðar ýmis regluverk sem vernda þig ef upp kemur t.d. galli.

Kvörtunarfrestur samkvæmt lögum er að lágmarki 2 ár. Ef varan er gölluð getur þú óskað eftir því við seljanda að hann geri við hana eða skipti henni út. Ef það er ekki í boði þá getur þú óskað eftir endurgreiðslu.

Hafðu svo í huga: Þegar þú kaupir á netinu að þá hefur þú almennt 14 daga rétt á að hætta við kaup og skila henni. Hægt er að lesa nánar um rétt þinn til að skila vöru sem keypt er á netinu hér.

Samkvæmt frétt sem birtist á heimasíðu Neytendasamtakanna að þá hafa samtökin sett bílaleiguna CC bílaleiga ehf. í „skammarkrókinn“. Þá ráða samtökin neytendum frá því að eiga í viðskiptum við fyrirtækið.

Ástæðan fyrir þessu er að fyrirtækið hefur í þrígang tapað málum sem farið hafa fyrir Kærunefnd vöru- og þjónustukaupa. En í öllum þremur tilfellunum hefur fyrirtækið neitað að verða við kröfum neytenda.

Samkvæmt frétt samtakanna að þá voru kvartanir neytenda fjölbreyttar og varða háar fjárhæðir.

Í einu málinu hafði neytandi afbókað bílaleigubíl en var þó látinn greiða fullt verð. Nefndin taldi neytandann eiga rétt á 75% endurgreiðslu að fjárhæð 166.500 kr. enda væru afbókunarskilmálar skýrir.

Í öðru málinu komst nefndin að þeirri niðurstöðu að fyrirtækið ætti að endurgreiða neytanda 215.000 kr. vegna dráttarþjónustu á biluðum bílaleigubíl.

Í þriðja málinu féllst nefndin á kröfu neytanda um endurgreiðslu að fjárhæð 73.900 kr. vegna tjóns á bílaleigubíl. Óumdeilt var í málinu að tjón hafi orðið á bifreiðinni en nefndin taldi bílaleiguna ekki hafa sýnt fram á umfang þess fjárhagslegs tjóns sem hún varð fyrir.

Hægt er að sjá lista yfir fyrirtæki sem eru í skammarkrók Neytendasamtakanna hér.

Þegar ferðalagið þitt verður dýrara en þú gerðir ráð fyrir – varastu (falinn) aukakostnað

Hækkandi orkuverð í heiminum er eitt af þeim atriðum sem valda mörgum áhyggjum og hefur leitt til þess að margir neytendur hafa þurft að draga úr kostnaði á ferðalögum. Það er því fremur hvimleitt þegar falinn aukakostnaður kemur í ljós á meðan þú ert í vel verðskulduðu ferðalagi. Alþjóðadagur ferðaþjónustunnar (WorldTourismDay) er haldinn þann 27. september á hverju ári. Í tilefni hans þá hefur ECC-Netið tekið saman upplýsingar sem fræðir neytendur um hvernig þeir geta fundið og forðast falinn aukakostnað.  

Aukakostnaður hjá hótelum

Margir kannast efalaust við að vilja fara beint upp á hótelherbergi til að slaka á eftir langt flug og ferðalag. Stundum þýðir það að þú þurfir að innrita þig áður en komið er að auglýstum innritunartíma. Gjarnan er þó rukkað aukalega fyrir snemminnritun. Einnig er algengt að rukkað sé aukalega fyrir bílastæði og morgunmat. Þá er í mörgum löndum rukkaður sérstakur ferðamannaskattur, svo sem í Austurríki, Belgíu, Búlgaríu, Frakklandi, Þýskalandi og á Möltu.

Jafnframt rukka sum „lággjalda“ hótel viðskiptavini sína sérstaklega fyrir afnot af öryggisskápum og sjónvörpum í herbergjum. Gjarnan er rukkað sérstakt gjald fyrir aðgang að háhraða interneti og á Spáni eru gestir stundum rukkaðir sérstaklega fyrir að fá að geyma farangur sinn í farangursgeymslu. Í Hollandi gætir þú þurft að greiða sérstaklega fyrir afnot af hárþurrku. Ef þú ætlar að fá lánaðan baðslopp í Frakklandi og Finnlandi, gætir þú þurft að greiða sérstaklega fyrir það.

Önnur gjöld: Á Spáni, Frakklandi og Ítalíu gæti verið rukkað sérstaklega fyrir afnot af regnhlífum og sólbekkjum á almenningsstöðum.

Gott að vita: Áður en samningur er gerður ætti ferðamaðurinn að vera upplýstur um almenna skilmála og hvaða þjónusta er innifalin, sem og hver kostnaðurinn er við aðra þjónustu. Ef það er veitt aukaþjónusta á staðnum (svo sem handklæðaleiga, aðgangur að hraðara interneti o.s.frv.), þá verður að upplýsa um þann kostnað á staðnum.

Aukakostnaður í pakkaferðum

Samkvæmt regluverki um pakkaferðir að þá getur ferðaskrifstofa hækkað verð um allt að 8% undir ákveðnum kringumstæðum. Slíkar hækkanir þurfa að uppfylla eftirfarandi skilyrði:

  • Kveðið er á um slíka heimild í samningnum/skilmálum með skýrum hætti.
  • Ferðamaður var upplýstur um þennan áskilnað áður en samningur varð skuldbindandi.
  • Ferðamanni var í samningi um pakkaferð gefinn sambærilegur réttur til verðlækkunar.
  • Tilkynning um breytingu á verði er tilkynnt eigi síðar en 21 degi áður en ferð hefst.
  • Nákvæmlega er tilgreint hvernig breytt verð skuli reiknað út og þær tilkynntar ferðamanni með skýrum og greinargóðum hætti ásamt rökstuðningi og útreikningi.
  • Verðbreyting er vegna breytinga á eldsneytisverði eða öðrum aflgjöfum, sköttum eða gjöldum sem lögð eru á ferðatengdu þjónustuna eða gengi erlendra gjaldmiðla sem máli skipta fyrir efni samningsins.

Ef hækkunin var hinsvegar fyrirsjáanleg þegar bókunin var gerð, eða eitt af ofangreindum skilyrðum er ekki uppfyllt, þá getur þú hafnað verðhækkuninni. Ef hinsvegar öll skilyrðin eru uppfyllt að þá getur ferðaskrifstofa hækkað verð án samþykkis ferðamanns.

Ef verðhækkun er umfram 8% að þá verður ferðaskrifstofan að upplýsa þig um hana og bjóða þér þann valkost að annaðhvort samþykkja verðhækkunina fyrir ákveðið tímamark eða draga þig út úr samningnum. Ef þú svarar ekki innan tímafrestsins þá er litið svo á að þú hafir samþykkt verðhækkunina. Það er því mikilvægt að bregðast hratt við ef þú vilt ekki lengur nýta þér ferðina.

Aukakostnaður flugfélaga

Flugfélag ber að upplýsa farþega áður en bókun er kláruð hver endanlegur kostnaður er, svo sem skattar, gjöld og annar kostnaður. Hinsvegar hafa mörg flugfélög byrjað að rukka fyrir ýmsa aukaþjónustu sem gjarnan var talin sjálfsagt að fylgdi miðaverðinu hér áður fyrr. Dæmi um slíkt er aukagjöld fyrir að innrita sig á flugvelli (í stað þess að farþegar innriti sig á netinu), innritaður farangur, sætisval, máltíðir o.s.frv.

Góð ráð hvernig hægt er að átta sig á og forðast aukakostnað

  • Lestu tilboð með gangrýnum augum og athugaðu hvað er innifalið áður en þú bókar. Ef þú ert í vafa, hafðu samband við hótelið eða ferðaskrifstofuna.
  • Lestu umsagnir frá öðrum viðskiptavinum til að athuga hvort einhver annar hefur kvartað yfir óvæntum aukakostnaði.
  • Óskaðu eftir reikningi frá hóteli fyrir lok dvalar til þess að sjá snemma hvort það séu einhver aukagjöld.
  • Ef þú þarft að borga fyrir að innrita þig eða skila af þér hótelherbergi, skrifaðu „Greitt með fyrirvara“ á reikninginn og sendu skriflegt erindi á yfirmenn hótelsins við fyrsta tækifæri.
  • Það gæti verið ráðlegt að bóka þar sem heimilt er að afbóka án gjalds. Það gæti verið aðeins dýrara – en mun spara þér hærri fjárhæðir ef þú þarft að hætta við.
  • Áður en þú kaupir sérstaka ferðatryggingu: Athugaðu hvort ferðatryggingin sem fylgir kreditkorti þínu dugi til.
  • Ef þú bókar „allt innifalið“ þá er minni hætta á ófyrirsjáanlegum matar- og drykkjarkostnaði.
  • Bókaðu með góðum fyrirvara.
  • Reyndu að forðast að fljúga til vinsælla flugvalla.
  • Bókaðu utan háannatímabils eða á virkum dögum – það er yfirleitt ódýrara.
  • Í stað þess að leggja á bílastæðum hótela: Legðu í frí almenningsbílastæði.

-Hvaða rétt áttu?

Eftir að kórónuveiran var að mestu kveðin í kútinn hefur orðið sprenging í ferðalögum milli landa. Fréttir hafa borist af löngum biðröðum á flugvöllum sem hafa í verstu tilfellum leitt til þess að fólk missir af flugi jafnvel þótt það hafi mætt tímanlega. Ástæðan fyrir þessari örtröð mun vera sú að mörgum flugvöllum hefur ekki tekist að ráða nógu margt starfsfólk. Er öryggisgæslan ekki síst nefnd til sögunnar því þjálfa þarf sérstaklega starfsfólkið sem sinnir henni.

En hvaða rétt á fólk sem mætir tímanlega á völlinn en missir af flugi vegna þess að innritun eða öryggisleit tekur of langan tíma?

Í stuttu máli er réttur ferðalanga ekki alveg skýr.

Flugvellir bera ábyrgð á öryggisgæslunni en þar hefur gjarnan myndast flöskuháls sem verður til þess að fólk missir af flugi. Farþegi á ekki í neinu viðskiptasambandi við flugvöllinn sem flækir málið.

Neytendur eiga þó alltaf rétt á að fá endurgreidd flugvallagjöld missi þeir af flugi eða mæti þeir ekki í flug einhverra hluta vegna. Rétt er að taka fram að sum flugfélög innheimta hærri umsýslugjöld fyrir endurgreiðsluna en nemur flugvallagjöldunum.

Ef óvenju miklar tafir við innritun leiða til þess að farþegi missi af flugi, t.a.m. sökum manneklu mætti mögulega líta á það sem vanefnd af hálfu flugfélagsins. Þá að því gefnu að farþegi mæti tímanlega og í samræmi við þær upplýsingar sem flugrekandi hefur mælt með í samningsferlinu.

Það er á ábyrgð flugfélagsins að manna innritunarborð og tryggja að sjálfsafgreiðsluvélar virki. Farþegi þyrfti þó að geta sýnt fram á með sannanlegum hætti að hafa mætt tímanlega svo sem með því að taka mynd af klukku í komusal.

Ekki er vitað til um að reynt hafi á slíkt ágreiningsefni hér á landi.

Sumir vellir verri en aðrir

Nokkrir flugvellir hafa hafa verið nefndir sérstaklega í fréttum þar sem raðir og örtröð hefur valdið ferðalöngum miklum vandræðum; Manchester, Heathrow, Dublin, Arlanda Stokkhólmi og Schiphol í Amsterdam. Þá hafa dönsku  Neytendasamtökin Tænk vakið athygli á töfum á Kastrup flugvelli. Svo slæm var staðan á flugvellinum í Dublin að 1.400 manns misstu af flugi síðustu helgina í maí. Þurfti forstjóri flugvallarins að mæta fyrir samgöngunefnd írska þingsins og útskýra hvernig flugvöllurinn hyggðist bæta úr málum. Mikil örtröð hefur einnig verið á Arlanda flugvellinum í Stokkhólmi en eigendur vallarins þurftu einnig að útskýra sitt mál fyrir þingnefnd. Arlanda hefur gefið út að búast megi við meiri biðröðum en venja er út sumarið.

Ekki hafa borist fréttir af því að ferðalangar hafi misst af flugi hér á landi vegna langra biðraða.

Fréttir berast af yfirfullum flugvöllum víða erlendis og mörg dæmi eru um að farþegar hafi misst af flugi vegna örtraðar. Ferðalangar eru hvattir til að mæta tímanlega á völlinn. Að sama skapi verður að gera þá kröfu að flugvellir og flugfélög ráði við að sinna sínum viðskiptavinum.

ECC í Pólandi hefur tekið saman upplýsingaskjöl um helstu réttindi neytenda sem talið er að geti komið flóttamönnum frá Úkraínu að gagni. Í upplýsingaskjölunum hér að neðan eru tekin saman helstu réttindi neytenda og ferðamanna. Yfirleitt er löggjöfin nokkuð sambærileg innan landa ESB (á Íslandi og Noregi), en það gæti í einhverjum tilvikum verið smá blæbrigðamunur. 

Skjölin eru aðgengileg á ensku og úkraínsku.

Інформація щодо прав споживачів і подорожей доступна українською мовою

Європейський споживчий центр у Польщі розпочав роботу щодо визначення та перекладу основної правової інформації про споживача, яка може бути важливою для біженців з України, які прибувають до ЄС. Наведені нижче інформаційні бюлетені підсумовують різні проблеми щодо прав споживачів та подорожей для біженців з України та тих, хто їм допомагає. Інформаційні бюлетені містять інформацію як англійською, так і українською мовами.

ДОГОВОРИ НА ПРОЖИВАННЯ В ЄС

Long-term and short-term accommodation in the EU

Включає інформацію про:

  • Короткострокове проживання (готелі, хостели)
  • Довгострокове проживання (договори оренди/найму)

Довгострокове та короткострокове проживання в ЄС_UA.pdf

Long-term and short-term accommodation in the EU EN.pdf

ЗАЛИШАТИСЯ НА ЗВ’ЯЗКУ

Mobile phone service in the EU 

Включає інформацію про:

  • Реєстрацію SIM-карти
  • Поради щодо вибору постачальника послуг мобільного зв’язку

ПОСЛУГИ МОБІЛЬНОГО ТЕЛЕФОНУ В ЄС_UA.pdf

MOBILE PHONE SERVICES IN THE EU

ВАШЕ ПРАВО НА ОСНОВНИЙ БАНКІВСЬКИЙ РАХУНОК

Right to a basic bank account

Включає інформацію про:

  • Як відкрити банківський рахунок в ЄС
  • Для чого саме може знадобитись банківський рахунок?

ВАШЕ ПРАВО НА ОСНОВНИЙ БАНКІВСЬКИЙ РАХУНОК

YOUR RIGHT TO A BASIC BANK ACCOUNT

ПРАВА ПАСАЖИРІВ В ЄС

Passenger rights in the EU (general and air travel)

Включає інформацію про:

  • Права пасажирів повітряного транспорту (скасування рейсу, затримка, відмова у посадці, проблеми з багажем)
  • Права авіапасажирів з інвалідністю або обмеженою рухливістю

ПРАВА ПАСАЖИРІВ ПОВІТРЯНИХ СУДЕН

AIR PASSENGER RIGHTS IN THE EU

ПРАВА ПАСАЖИРІВ (ПОЇЗДИ, АВТОБУСИ ТА ЧОВНИ)

Passenger rights (trains, coaches and boats)

Включає інформацію про:

  • Залізничний, автобусний та водний транспорт (наприклад, пороми)
  • Повернення коштів та зміна маршруту

ПРАВА ПАСАЖИРІВ (ПОЇЗДИ, АВТОБУСИ ТА ЧОВНИ)

PASSENGER RIGHTS (TRAINS, COACHES & BOATS)

ОРЕНДА АВТОМОБІЛІВ В ЄС

Renting a car in the EU

Включає інформацію про:

  • Міжнародні водійські права
  • Оплату кредитною або дебетовою карткою
  • Депозити та страхування
  • Скасування

ОРЕНДА АВТОМОБІЛІВ В ЄС

CAR RENTAL IN THE EU

ЮРИДИЧНІ ТА КОМЕРЦІЙНІ ГАРАНТІЇ

Legal and commercial guarantees

Включає інформацію про:

  • Купівлю товарів в ЄС
  • Невідповідність (дефектні продукти, неправильний опис продукту тощо)
  • Юридичну гарантію
  • Повернення та ремонт

ЮРИДИЧНІ ТА КОМЕРЦІЙНІ ГАРАНТІЇ

LEGAL AND COMMERCIAL GUARANTEES

ПРАВО НА СКАСУВАННЯ (ВІДМОВА ВІД ДОГОВОРУ)

Cancellation rights (cooling-off period)

Включає інформацію про:

  • Повернення придбаного товару
  • Вимоги щодо надання інформації про продавця

ПРАВО НА СКАСУВАННЯ (ВІДМОВА ВІД ДОГОВОРУ)

CANCELLATION (COOLING OFF) RIGHTS